HighC, σπουδή Νο 5, πανηγυριώτικο

η ζωγραφική παρτιτούρα

HighC, σπουδή Νο 4, νυχτερινή φανφάρα

η ζωγραφική παρτιτούρα

Στη σπουδή αυτή γίνεται μια προσπάθεια αξιοποίησης κυματομορφών και περιβάλλουσων που προσομοιάζουν ήχους χάλκινων πνευστών. Οι ήχοι αυτοί κατασκευάστηκαν με βάση κυρίως κυματομορφές τύπου additive (κατασκευασμένες με προσθετική διαδικασία), όπως η trumpet και η trombone. Χρησιμοποιήθηκαν διάφορες περιβάλλουσες που αποδίδουν πειστικά συνήθεις ενέργειες των χαλκίνων, κυρίως η effect/bell, οι base/smooth, attack, up, fast up, brass, καθώς και οι complex/smooth pulse και attack pulse. Επίσης, κάποιες στικτές πινελιές από ατμοσφαιρικούς ήχους κρουστών, βασισμένων σε κυματομορφές noice (θορύβου)/noiceBand, με κατάλληλες περιβάλλουσες που τονίζουν την ατάκα και κρατούν τον απόηχο, όπως οι granular (κοκκώδης)/bell, modulated/bellFM, και βεβαίως η base/percussive.

HighC, σπουδή Νο 3

η ζωγραφική παρτιτούρα
Στη σπουδή αυτή χρησιμοποιούνται οι κυματομορφές sine, triangle, διάφορες noiceBands, aBell, FMbassoon και FMclarinet, συνδυαζόμενες με τις περιβάλλουσες smooth, attack, percussive, smoothPulse, attackPulse, bellFM, woodFM και bellEffect.

Η ζητούμενη ατμόσφαιρα ήταν να σκηνογραφηθεί ηχητικά ένα νυχτερινό τοπίο αρχαίου δράματος.

η μεταβατική Νέλλη

Ήμουν σήμερα στο Μέγαρο [Μουσικής Αθηνών], στο ρεσιτάλ της πολύ αγαπημένης μου [πιανίστας] Νέλλης Σεμιτέκολο. Ερμήνευσε:

Mπετόβεν , Σονάτα αρ. 12, σε λα ύφεση μείζονα, έργο 26

Σούμπερτ, Σονάτα σε λα ελάσσονα D 748, έργο 143

Μπραμς, Σκέρτσο σε μι ύφεση ελάσσονα, έργο 4,
και Φαντασίες, έργο 116.

Ήταν μια Νέλλη σε νέες ατραπούς. Στοχαστική. Τόσο στοχαστική, που η χαρακτηριστική εκρηκτικότητά της έμοιαζε να οχυρώνεται πίσω από μιαν ανάγκη να προβάλλει αυτή καθ' αυτήν τη διαδικασία ανάγνωσης των μουσικών κειμένων. Και μολονότι στον Σούμπερτ και στον Μπραμς φαινόταν ότι την οξυδερκή αναγνώστρια ανταγωνιζόταν η εξαιρετική ερμηνεύτρια, στον Μπετόβεν πρωθύστερα ένιωσα ότι, παρ' όλη τη διάχυτη επιφυλακτικότητά της καθώς ανίχνευε μιαν ανανεωτική προσέγγιση, απήλαυσα καθαρότατη ερμηνεία μιας εις βάθος ανάγνωσης.

Υποσημείωμα 1. Ύστερα από τριπλή έξοδο κατόπιν ενθουσιωδών χειροκροτημάτων, στο μπιζ που μας χάρισε, έπαιξε εξαιρετικά το πρελούδιο Νο 4 του Σοπέν. Βγήκε άλλες δύο φορές μετά από επίμονα χειροκροτήματα, και δεν ενέδωσε σε μια τρίτη φορά.

Υποσημείωμα 2. Μετά στην ταβέρνα του Ηλία. Ήταν και μια γερμανίδα φίλη της, παλιά μαθήτριά της. Λιποθύμησε η Τούλα. Κέρασε η Βιργινία.

Υποσημείωμα 3. Η αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος κατάμεστη, αν και έπαιζε ο Ολυμπιακός με τη Σεν ντ' Ετιέν και ο Ρουβάς διαγωνιζόταν μόνος του σε ποιό τραγούδι από τρία υποψήφια για την Γιουροβίζιον ήταν καλύτερος. Τα αποτελέσματα ποσώς με ενδιαφέρουν.

High C, σπουδή No 2, SINE-modulation bell-percussive-FMreedBassoon

Το φλέρτ με το κιτς, όταν δεν είναι αναπόφευκτο, είναι διασκεδαστικό.

Η σπουδή Νο 2, βασίζεται και πάλι στη χρήση της κυματομορφής SINE (ημιτονοειδής), και περιορίζεται στις περιβάλλουσες (envelopes) modultion bell, percussive και FM reed bassoon.

Κατά τα άλλα, το "συμβατικό" δομικό υλικό, ως προς τη ρυθμική του οργάνωση, απαρτίζεται από 2 μέτρα 10/8ων, ρυθμικός κύκλος που στην αραβοπερσική ορολογία του μακάμ ονομάζεται "ακσάκ-σεμάυ", βάση για χορευτικές φόρμες. Και η μελωδία, απαρτίζεται από τέσσερεις φρασούλες κεντημένες πάνω στον ρυθμικό καμβά, αναδεικνύοντας δύο πεντάχορδα,

ένα χρωματικού γένους: re - mi (-1/4) - fa# - sol - la

και ένα διατονικό: do - re - mi (-1/4) - fa - sol.

Η εναλλαγή τους είναι : χρωματικό - διατονικό -χρωματικό, και η μελωδική αυτή εναλλαγή φράσεων ονομάζεται "μακάμ χουμαγιούν".

"Χουμαγιούν είναι λέξις περσική και έχει δύο σημασίας, Β α σ ι λ ι κ ό ν και Π α λ α τ ι ν ό ν. Και ο Ιωάννης Κουκουζέλης ωνόμασεν εν εκ των Χερουβικών αυτού Παλατινόν, επειδή είναι ήχος πλάγιος του Β'.", σημειώνει ο Παναγιώτης Κηλτζανίδης στο θεωρητικό έργο του "ΜΕΘΟΔΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ", έκδοση 1881.

Το πρώτο δίμετρο του "συμβατικού υλικού" εκτίθεται απλά με ήχους percussive, ενώ στην επαναληψή του, αφενός ντουμπλάρεται ψηλά από τον εαυτό του, και αφετέρου μια FM reed Bassoοn εκτενής περίσπαστη καμπύλη γραμμή πλέκεται ακολουθώντας την μελωδία.

Το effect που διαδέχεται το "συμβατικό υλικό" (μετά τα 4 μέτρα των 10/8ων) αποτελείται από συνένωση φράσεων (πιο σωστά patterns) του συμβατικού υλικού συμπυκνωμένων χρονικά και απλωμένων σε όλη την έκταση. Στο φόντο αυτό δεσποτικά επικάθονται αργές φράσεις με modulation bell, μία χρωματική και ένα διατονικό αρπέζ, ενώ συμπυκνωμένο χρονικά ακούγεται στο βάθος και το μελωδικό θέμα.

High C, σπουδή No 1, SINE-default-smooth-bell

Πριν από λίγες μέρες εντυπωσιάστηκα ακούγοντας ένα ηλεκτρονικό κομμάτι του Δημήτρη Συκιά σε αυτό το ποστ. Είναι φτιαγμένο με το πρόγραμμα HighC που βασίζεται στην Πολυαγωγία του Ιάννη Ξενάκη. Ζωγραφίζεις τους ήχους, από τα θεμελιώδη ηχητικά στοιχεία που είναι οι κυματομορφές, μέχρι τη φόρμα. Η εμπειρία μου, σε αντίθεση με τον Δημήτρη, είναι πολύ φτωχή σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Ωστόσο, ενθουσιάστηκα τόσο με το HighC, που αποφάσισα να το μελετήσω και ως εκ τούτου θα πρέπει να γράψω μια μεγάλη σειρά από ... μικρές σπουδές. Σκοπεύω να τις παραθέτω, όχι για τα εύσημα, αλλά για να υπάρχουν κάπου συγκεντρωμένες και στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου που ίσως βρίσκεται στο ίδιο στάδιο με μένα.

Η σπουδή λοιπόν No 1, SINE-default-smooth-bell, είναι φτιαγμένη αποκλειστικά με την waveform/κυματομορφή sine, περιορίζεται στο συνδυασμό τριών envelopes, όπως περιέχονται στον κατάλογο της library του προγράμματος, την default, την smooth και την bell. Την γραφική (ίσως και "γραφική") παρτιτούρα μπορείτε να την δείτε κάνοντας κλικ στην φωτογραφία στο πάνω αριστερό μέρος του ποστ. Το μουσικό αποτέλεσμα το ακούτε τρέχοντας το παρακάτω βίντεο.

MATRIX ANOIXTOY MODULO

Στην δωδεκάφθογγη τεχνική, και κατ’ επέκτασιν στον ολοκληρωτικό σειραϊσμό, βασικό εργαλείο για την αρχική οργάνωση του υλικού μιας σύνθεσης –κυρίως του φθογγικού, αλλά και του ρυθμικού, των δυναμικών, των χροιών κλπ – είναι οι πίνακες, που επίσης ονομάζονται και μήτρες, γνωστοί με τον όρο matrix.
Υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία στο διαδίκτυο, όπως αυτό με την ονομασία 12 tone matrix calculator που βοηθάνε στην γρήγορη κατασκευή ενός πίνακα του οποίου η πρώτη γραμμή είναι η prime original (αρχική) σειρά και η πρώτη στήλη η prime invert (αναστροφή) της, ενώ στις υπόλοιπες γραμμές απαντούμε τα παράγωγα τις prime original βασισμένα (με φθόγγο έναρξης) στους φθόγγους της prime invert, και στις υπόλοιπες στήλες τα παράγωγα της prime invert βασισμένα στους φθόγγους της prime original - εννοείται ότι στον πίνακα εμπεριέχονται και οι ανάδρομες (retrograde) των original και invert, τις οποίες μπορούμε να δούμε αναγινώσκοντας τον πίνακα ανάδρομα. Μάλιστα, η έκδοση 5.0 του προγράμματος γραφής παρτιτούρας SIBELIUS, έχει ενσωματώσει στο πρόγραμμα ένα αντίστοιχο εργαλείο.
Χρησιμοποιώντας συχνά τέτοιους πίνακες σε συνθέσεις μου, εύρισκα τα εργαλεία αυτά ιδιαίτερα χρήσιμα, ωστόσο, για κάποιες ιδιαίτερου τύπου μεθόδους, τις οποίες οργάνωνα με σειρές βασισμένες σε λιγότερους των 12 φθόγγων (καλύτερα pitch-classes), πχ οκτάφθογγες, εξάφθογγες, τετράφθογγες κλπ, τα εργαλεία αυτά δεν μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις συνθήκες, επειδή ήταν προσανατολισμένα αποκλειστικά στην δωδεκάφθογγη τεχνική, λειτουργώντας μόνο με υπολογισμούς βασισμένους σε modulo 12.
Έτσι, για να γλιτώσω από τους χρονοβόρους υπολογισμούς και από τους πίνακες στο χαρτί, κατέφυγα στο πρόγραμμα EXCELL, το οποίο μετά από κοπιαστική ομολογουμένως μελέτη κατάφερα να το κατακτήσω μερικώς μεν, επαρκώς δε, για να μπορέσω να κατασκευάσω ένα εργαλείο όπως το ήθελα. Πολύτιμος βοηθός σε αυτή μου την προσπάθεια στάθηκε, όχι το help του Excell και η εν πολλοίς εκνευριστική μετάφρασή του στην ελληνική έκδοση, αλλά η αρωγή ενός φοιτητή του Πολυτεχνείου που τυγχάνει και μαθητής στο Δημοτικό Ωδείο Πετρούπολης, του φίλτατου Γ.Β.


Το εργαλείο που έφτιαξα, το ονόμασα MATRIX ANOIXTOY MODULO. Κάνει ό, τι και το "12 tone matrix calculator", αλλά επιπλέον μπορεί να εργαστεί με πίνακες μικρότερων διαστάσεων και συνεπώς να υπηρετήσει συστήματα που βασίζονται στη διαχείριση λιγότερων φθόγγων από τους 12. Το εργαλείο αυτό μπορείτε να το κατεβάσετε κλικάροντας εδώ -έχει ενσωματωμένες και οδηγίες χρήσης. Ελπίζω να σας φανεί ενδιαφέρον και ίσως χρήσιμο.

αιώνια ζευγάρι

..... αν κάποια τέχνη ποτέ δεν αποχωρίστηκε τη μουσική, αλλά αντίθετα στάθηκε πιστή σύντροφός της και μάλιστα αναγκαιότατη για την ενόργανη εξέλιξή της, αυτή είναι η γλυπτική. Αλλά και η μουσική ώθησε και θα συνεχίζει να ωθεί τη γλυπτική σε λειτουργικές φόρμες.

multimedia, ποτέ ξανά

με αφορμή μια σύντομη κουβέντα στο αυτοκίνητο με τον Δημήτρη Συκιά



Βλέποντας αυτήν την ζωγραφιά αφουγκράζομαι τον ήχο της μαγικής τελετουργίας: το ρυθμικό χτύπημα των πελμάτων, τις ανάσες και τις μαγικές συλλαβές, τον κρότο από τα κοντάρια πού όλα μαζί χτυπούν το δάπεδο της σπηλιάς, τον βόμβο από τις χορδές δεκάδων τόξων καθώς οι χορευτές τις κρούουν ρυθμικά με τα βέλη....

Κι αν φανταστώ στη μέση του χορού ένα ξόανο, τότε όλες οι τέχνες οι καλές οι θυγατέρες της μαγείας, συλλειτουργούν, η ζωγραφική, η γλυπτική, η μουσική, ο χορός, η ποίηση, θεραπαινίδες για χρόνια της θρησκείας, που υπήρξε ο προπλασμός του θεάτρου .... κι όταν με τη φαντασία μου αλλάζω γωνίες, εστιάζω, απομακρύνομαι, κοιτάζω από ψηλά, σαν μέσα σ' όνειρο, τότε και τον κινηματογράφο κι όλα τα φανταχτερά παιδιά του προτυπώνω.

Την αθανασία που η μνήμη χαρίζει, η ζωγραφική και η γλυπτική μοιάζουν να την περιφρονούν, έχοντας αποθέσει τις ελπίδες τους για μακροημέρευση των δημιουργημάτων τους στην αντοχή των υλικών. Πρώτες-πρώτες αποχωρίστηκαν τις άλλες τέχνες, αυτονομήθηκαν και παραλλήλως απέκτησαν το προνόμιο της πολυθεσίας: από την τελετουργική πράξη έως την διακόσμηση χώρων.

Σφιχταγκαλιασμένες σαν τρεις ορφαναί πορεύονταν η μουσική, ο χορός, και η ποίηση, μέχρι που η ποίηση μετά από ραδιουργόν συμφωνία με τη μουσική, γίνεται ραψωδία κι ύστερα λυρική και κάνουνε καριέρα χωριστή, αναγκάζοντας τον χορό να περιπέσει στην ανάγκη τους. Μα κι ο χορός, γνωρίζοντας την άπιστη φύση της μουσικής, της πρότεινε μια νύχτα πανηγυριού: "παίζε εσύ πάνω στα βήματα σα να τραγουδάς, και τι ανάγκη έχουμε τα λόγια. Άσ'την απ' έξω, την έξυπνη...". Αλλά η ποίηση σου λέει: "μωρ' εγώ έχω το νόημα, κάνω καριέρα και μονάχη μου". Κι η μουσική πονηρεύεται: "εγώ θα παίζω για να χορεύεται η μια και να τραγουδιέται η άλλη; έχω να πω εγώ ιστορίες, που όπως θέλει ο καθένας τις φαντάζεται...". Ο χορός έμεινε σύξυλος, σαν το ξόανο της φωτογραφίας. Σύξυλος δυό φορές. Μια που μόνος του δίχως τραγούδι ή σκοπό δεν μπορούσε να σταθεί και δυό που δίχως αυτά δεν τον θυμότανε κανείς. Γιατί οι λογιστές του βασιλιά, αυτοί που βρήκαν τη γραφή, αν και δεν το 'χαν αρχικό σκοπό, απάλλαξαν πρώτα την ποίηση από τα δεσμά της απομνημόνευσης, κι αργότερα και τη μουσική.

Οι θρησκευτικές τελετές, το θέατρο και τώρα ο κινηματογράφος και τα παιδιά του τα λεγόμενα μουλτιμίντια, συνάζουνε κατά καιρούς τις τέχνες τις καλές, που ωστόσο έχοντας μάθει στην αυτονομία, (εσχάτως κι ο χορός αφού απέκτησε πρώτα σημειογραφία, αναζήτησε την αυθυπαρξία του μέσα στη σιωπή), ανεξαρτήτων βασιλείων αρχόντισες λοιπόν οι καλές τέχνες με δυσκολία απεκδύονται τας επισήμους χλαμύδας των και ενδύονται την δουλικήν τριχίνη φορεσιά για να δουλέψουν υπό τας διαταγάς, όχι σπανίως σατραπών, σκηνοθετών, ή υπερφύαλων συχνά (πολλάκις δε και αγραμμάτων) μουλτιμίντια μέικερς.

Κι ομολογώ, ότι την μεγίστην απόλαυσιν της τέχνης που τάχα υπηρετώ, την αντλώ από κρατήματα, σονάτες και φούγκες, τα ύψιστα της μουσικής δημιουργήματα.