Διοργανωτές φίλοι και γνωστοί, συντοπίτες, με δύναμη το μεράκι τους και την αγάπη για το νησί τους. Μου κάνουν την τιμή να με φιλοξενούν καλλιτεχνικά στον τόπο που αγάπησα.
*Αξάνεμος: στην τοπική διάλεκτο των νοτιόχωρων της Χίου, ο Μαΐστρος, ο Βορειοδυτικός δροσερός άνεμος, που το καλοκαίρι μόλις φυσούσε, οι χωρικοί παρατούσαν κάθε άλλη αγροτική δουλειά και σπεύδανε να "αξανεμίσουνε" τα στάχυα τους.
Η ΜΟΧΘΗΡΑ ΠΕΝΘΕΡΑ
Χίος, Καλαμωτή Κυριακή 7 Αυγούστου, Βολισσός Δευτέρα 8 Αυγούστου 2011
Μουσικοθεατρικό αναλόγιο βασισμένο σε ένα χιώτικο παραμύθι που φτάνει σε μας από ένα παλιό χειρόγραφο του 1893.
Τη μουσική που εμπνέεται από παλιές δημοτικές μελωδίες σωσμένες σε αγιορείτικα χειρόγραφα έγραψε ο Γιώργος Χατζημιχελάκης.
Ερμηνεύει η ηθοποιός Αιμιλία Φουντούκη
και μουσική παίζουν ζωντανά η Αγγελίνα Τκάτσεβα (σαντούρι) και ο Γιώργος Χατζημιχελάκης (ούτι, φλογέρες, κρουστά, τραγούδι).
Η ΜΟΧΘΗΡΑ ΠΕΝΘΕΡΑ περιλαμβάνεται στη συλλογή της Δέσποινας Μ.Δαμιανού «Παραμύθια της Χίου», εκδόσεις «Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου», 1994. Όπως σημειώνει η Δ.Μ.Δαμιανού το συγκεκριμένο παραμύθι, το αντλεί από τη χειρόγραφη «Συλλογή Παραμυθιών εκ του Χιακού Λαού και Ονειροκρίτης εις δύο διαλέκτους» του Κ.Ν.Κανελλάκη, αυτοδίδακτου ιστορικού και λαογράφου, ο οποίος το 1893 παρέδωσε τη συλλογή του, που περιελάμβανε 23 χιώτικα παραμύθια, στον Φίλιππο Αργέντη, σημαντικότατο μελετητή της ιστορίας και του πολιτισμού της Χίου. Το χειρόγραφο Κανελλάκη περιέχεται στο Manuscripts of Chian Folklore, τόμος 3ος, σ.σ. 27-159, από το αρχείο Φ.Αργέντη της βιβλιοθήκης «Κοραής» της Χίου. Η εργασία του Κανελλάκη εντάσσεται στο πλαίσιο μιας γενικότερης εξόρμησης που ξεκίνησε προς στα τέλη του 19ου αιώνα ο πανεπιστημιακός Ν.Γ.Πολίτης με στόχο την ανάδειξη της συνέχειας και της ενότητας του ελληνισμού μέσα από τη λαογραφική έρευνα.
Το παραμύθι αντανακλά τα μεσαιωνικά ήθη, αλλά πολλά από τα μυθικά στοιχεία του ανάγονται στην ελληνική αρχαιότητα. Η πλοκή του δαιδαλώδης, τείνει προς μία τυπική κατακλείδα με ηθικό δίδαγμα: το καλό υπερνικά την μοχθηρία των κακών ανθρώπων, και τα παιχνίδια της μοίρας όσο κι αν φαίνεται αρχικά ότι καθορίζονται από τη δολοπλοκία των κακών, στο τέλος ευνοούν τους καλούς. Σημαντικό στοιχείο του παραμυθιού είναι ότι η μοίρα αρκείται στο να παραδώσει τους κακούς στην ανθρώπινη δικαιοσύνη, η οποία και τελικώς επιλέγει το βαθμό σκληρότητας της τιμωρίας τους.
Η γλώσσα του παραμυθιού είναι ένα μίγμα χιακής ντοπιολαλιάς και λόγιας του τέλους του 19ου αιώνα. Στην παράσταση αυτή το κείμενο έχει κρατηθεί αυτούσιο στο σύνολό του, με εξαίρεση κάποιες μικρές αναδιατάξεις χάριν ανάδειξης του θεατρικού στοιχείου.
Η μουσική της παράστασης περιλαμβάνει δύο μικρασιάτικα παραδοσιακά τραγούδια («Μαλαγματένιος Αργαλειός», «Μήλο μου και Μανταρίνι»), αλλά το κύριο μέρος της στηρίζεται σε ανασυνθέσεις δημοτικών τραγουδιών που η καταγωγή τους ανάγεται μέχρι και τον 15ο αιώνα, και τα οποία σώζονται στα χειρόγραφα 1204 της Μονής Ιβήρων και 262 της Μονής Ξηροποτάμου. Τη μελέτη μου για την ανασύνθεση των τραγουδιών τη βάσισα σε προηγούμενη μελέτη της μουσικολόγου Δέσποινας Μαζαράκη και του νεοελληνιστή φιλόλογου ερευνητή Bertrand Bouvier. Επίσης, η μουσική επένδυση συμπληρώνεται με οργανικές συνθέσεις μου για σαντούρι, καθώς και με οργανωμένες αυτοσχεδιαστικές συνθέσεις.
Κλείνοντας αυτό το μικρό σημείωμα, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Φεστιβάλ Αξάνεμος για το βήμα που μας δίνει να παρουσιάσουμε το έργο μας. Προσωπικά ευχαριστώ τον καλλιτεχνικό διευθυντή, φίλο, Γιώργο Περαντάκο, καθώς και όλους που συμμετέχουν στη διοργάνωση. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην «Κίνηση Εθελοντικής Προσφοράς για την Αμανή-19» που επίσης φιλοξενεί την παράστασή μας στη Βολισσό.
Και τέλος, ένα μεγάλο «ευχαριστώ» οφείλω στον Σύλλογο Καλαμωτούσων Χίου-Αττικής, στην Καλαμωτή και στους ανθρώπους της.
